GESPECIALISEERD

Wat is natuurlijke kraamzorg?      

Bij de natuurlijke kraamzorg ligt de nadruk op een balans tussen inspanning en rust bij de kraamvrouw. Het advies tijdens de borstvoeding is dan ook, dat zij haar volledige aandacht en zorg voor haar baby heeft, zodat haar kindje na de voeding weer goed kan rusten. Dan geeft zij 7 tot 8 voedingen per dag. Het grootste voordeel is, dat het de meest natuurlijke manier is om jouw kindje te verzorgen en te leren kennen. Als we echt terug gaan naar onze basis en meer naar ons gevoel zouden luisteren dan is het ook iets heel natuurlijks om te doen. Door het gebruik van natuurlijke producten heb je minder kans op eczeem of een geïrriteerde huid. Je leert jouw baby heel goed kennen en als je meer op jouw eigen gevoel afgaat, geeft dat de kraamvrouw meer zelfvertrouwen. Je krijgt er een ontspannen kindje van en zelf ben je dan ook meer ontspannen. De kraamverzorgende helpt de ouders om bij de essentie te blijven, namelijk de geboorte van hun kindje. Kamillethee wordt toegepast voor de hygiëne en om te harmoniseren.

Warmte en tastzin 

Bij de verzorging van de baby wordt vooral gelet op de warmte en de tastzin. Dit komt tot uiting in het wikkelen, omdat dat veiligheid geeft. Je ziet dit ook terug in de kleding van het kindje, dat helemaal is afgestemd op de temperatuur en minder op het uiterlijk. Denk hierbij aan wollen rompertjes en/of zijden truitjes, die er voor zorgen, dat de baby zijn temperatuur beter constant kan houden door deze kleding. Heb respect voor de hulpeloze baby en kijk naar de daadwerkelijke behoefte van het kindje met behulp van natuurlijke producten. Elke handeling wordt afgestemd op de baby om hem/haar zo goed mogelijk te verzorgen. Doe het in het hier en nu en doe het bewust. Bij het verschonen van de luier denk je aan warmte en aandacht. Gebruik warm water om de billen van de baby mee schoon te maken en een voorverwarmde luier. Zorg voor stabiliteit en bereid je goed voor. Geef jouw rustige en positieve aandacht volledig aan het kindje. Je leert op een heel andere manier naar jouw kindje te kijken en door het gebruik van de 4 elementen (aarde, lucht, water en vuur) kun je altijd op de juiste manier inspelen op de behoefte van jouw baby.

Elementen

Bij het element aarde hoort de tastzin. Dit is het grootste en belangrijkste zintuig van de baby. Het fysieke lichaam hoort hierbij. Het kindje voelt zijn moeder als het bij haar ligt. Door katoenen luiers te gebruiken, voelt de baby dat hij iets zwaars draagt, dat de tastzin wekt. Zo ervaart hij de omgeving en leert het zichzelf en de omgeving kennen. Het werken met natuurlijke materialen stimuleert dit. Later wordt er om deze reden speelgoed van natuurlijk materiaal aangeboden. Aan een houten rammelaar valt meer te beleven dan aan een plastic rammelaar, want hout kan ruw of glad zijn, maar het kan ook koud zij en je kunt het opwarmen in jouw handen.

Bij het element water hoort de levenszin. Het zegt iets over je lekker en behaaglijk voelen na bijvoorbeeld een badje. Hier hoort het levenslichaam bij. Dat gaat over de stromen en het ritme in jouw lichaam, de bloedsomloop, het hartritme en de ademhaling. Door in de verzorging van de baby rust en activiteit af te wisselen geef je aandacht aan ritme. Dit heeft een kindje nodig om te genieten en zo langzaam door te krijgen hoe de wereld in elkaar zit.

Bij het element lucht hoort de bewegingszin, de zin om te bewegen. Na de geboorte gaat de baby vanzelf op zoek naar de borst van zijn moeder om te drinken. Hij heeft wel ruimte, lucht en aandacht hiervoor nodig en hij moet die mogelijkheid wel krijgen. Als we ons er mee gaan bemoeien, raakt hij afgeleid en kan hij zijn reflexen niet meer volgen. Om goed te kunnen bewegen, is ruimte nodig. Een speeltje wordt bijvoorbeeld aangeboden niet recht boven de box, maar iets buiten zijn blikveld. Zo gaat het kindje zelf op zoek en leert hij bewegen.

Bij het element vuur hoort de evenwichtszin, de zin om in balans te zijn. Hier heb je aandacht en warmte voor nodig. Een pasgeborene is hierin nog volledig afhankelijk van zijn verzorgers. Als het namelijk niet warm genoeg is, kan het kindje niet groeien, want jezelf warm houden kost energie. Het Ik-lichaam hoort hierbij. Door warmte en aandacht kan het ‘Ik’ zich langzaam verbinden en wordt het steeds meer een mensje met karakter.

Wat is belangrijk tijdens de kraamweek?

De kraamverzorgende kent het belang van rust, ritmes, warmte en regelmaat, goede voeding, opvoeding van de tast- en warmtezin en een verzorgd huishouden. De aandacht voor de tast- en warmte zin komt tot uiting in het omhullen met wikkeldoeken, mutsjes en wollen dekentjes, maar ook is er aandacht voor de afwisseling tussen rust en inspanning. De aandacht voor de andere kinderen in het gezin richt zij graag op (buiten) spelen en samen werkjes doen. Dit alles zoals het gezin het wenst in een sfeer van rust en warmte. De samenhang tussen lichaam, ziel en geest gebaseerd op de ideeën van Rudolf Steiner, de grondlegger van de antroposofie, staan centraal in de natuurlijke kraamzorg. Dit houdt in dat er gekeken wordt naar het optimaal ontwikkelen van de mens afgestemd op de ontwikkelingsfase waarin ze zich verkeren. Des te harmonischer zal de ontwikkeling zijn en ook de ontwikkeling in de toekomst. Voor de zuigeling en het kleine kind betekent dit, dat de kraamverzorgende die omstandigheden moet scheppen waarin de baby optimaal zuigeling en het kleine kind optimaal klein kind kan zijn.

Verzorging van de moeder

Bij de verzorging van de kraamvrouw zijn rust en persoonlijke aandacht belangrijke elementen voor haar herstel. Haar lichaam heeft tijdens de bevalling een topprestatie verricht. Het is dan ook belangrijk, dat zij goed en gezond eet om weer te herstellen, zodat zij voldoende energie krijgt en haar gehele hormoonstelsel weer op orde kan komen. Als zij borstvoeding geeft, is het ook van belang voor het kindje, dat de baby via de borstvoeding voedingsstoffen binnen krijgt, die de kraamvrouw tot zich heeft genomen. Bij tepelkloven moet zij meer drinken en lijnzaadolie en een budwigpapje (kwark, olie en vezelrijke producten) eten. Bij obstipatie helpt een lijnzaadpapje (2 eetlepels lijnzaad een nacht laten weken in 1 liter water. Daarna 1 en een half uur koken, zeven en verdelen over de dag). Bij teveel melk en stuwing biedt het eten van peterselie, zuur, salie, citroen, verse munt en groene bladgroenten uitkomst. Bij te weinig melk moet zij meer drinken en helpt rijst, haver, gierst, wortelgewassen, verschillende kruiden. Bij een borstklierontsteking helpt groene thee, tijm, lavendel, salie, avocado, noten, olijfolie en geen suiker gebruiken.

Aandacht voor het individuele

Het is belangrijk, dat de kraamverzorgende samen met de moeder kijkt naar de signalen van de baby en deze signalen leert begrijpen. Als het kindje zich laat horen, is het meestal honger. De kraamtijd is wel de tijd waarin ritmes worden opgebouwd en indrukken worden gedoseerd. De kraamverzorgende begeleidt je bij het zetten van de eerste stapjes naar een ritmisch gezinsleven. Zij leert de verschillende huiltjes van haar baby kennen en hun betekenissen (Dunstan-babytaal). Voor een pasgeborene is elke indruk nieuw. Elke geur, elk geluid en elke beweging neemt hij op en probeert hij in zichzelf een plaats te geven. Daarom is het van belang, dat de baby zo min mogelijk prikkels krijgt, omdat het al snel teveel is. Daarna kan de baby zich herstellen en zijn evenwicht hervinden door te huilen.

Kamille zorgt voor ontspanning, reinigt en harmoniseert de lucht en waterhuishouding. Je kunt kamillespoelingen gebruiken na de toiletgang, kamille-ijscompressen bij aambeien en brandende hechtingen. Bovendien zorgt een voetinwrijving met kamille rustgevend en kan het beste gegeven worden voordat de kraamvrouw gaat slapen, maar ook een schouderinwrijving doet wonderen. Een kamillebuikwikkel is goed bij buikkrampen. Zowel bij de kraamvrouw, maar ook bij het kindje.

Verzorging van de baby

Kleding is een tweede huid, die onze lichaamshuid ondersteunt in zijn functies. De huid draagt bij aan de regulatie van de lichaamstemperatuur en beschermt ons tegen infecties. De huid is een zintuig waarmee we de omgeving waarnemen. Deze 3 functies worden het beste ondersteunt door de volgende materialen.

Wol:   de warmte van wol behoedt het kindje voor een te snelle afkoeling en ondersteunt het nog instabiele warmte-organisme, dat de warmte van het lichaam nog niet kan vast houden. Het vocht opnemende vermogen zorgt ervoor, dat de baby droog blijft. Er zijn wollen hemdjes verkrijgbaar, die heel fijn gebreid zijn en soepel en zacht om het lijfje sluiten. Luierbroekjes kun je zelf breien van bij voorkeur nog wat vettige schapenwol. Ze zijn ideaal voor wat betreft vochtopname en de neutralisatie van de afvalstoffen uit de urine. Een wonderbroek in het gebruik over de katoenen luier. Een wollen omslagdoek houdt het kindje bij temperatuurswisselingen lekker warm. Sokjes van wol houden de voetjes uitstekend warm. Wol trekt geen vuil aan en daarom hoef je het niet zo vaak te wassen, maar regelmatig luchten, is voldoende om het lekker fris te laten ruiken.

Zijde:   zijde neemt 30 % van haar gewicht aan vocht op zonder nat aan te voelen. Het houdt warmte vast als het koud is en staat warmte af als het warm is. Zijde en in het bijzonder tricothemdjes is een goede grondstof voor hemdjes, maar het is aan te raden de baby over het zijden hemdje ook nog een wollen hemdje aan te trekken. Kinderen die niet tegen wol op de huid kunnen en kinderen die erg gevoelig zijn voor indrukken en daardoor onrustig worden, zijn gebaat bij het dragen van een zijden hemdje.

Katoen:   deze stof wordt veel gebruikt voor kinderkleding. Vooral omdat de stof zo goed in de wasmachine gewassen kan worden. Katoen trekt veel vuil aan. Het kan 20 % van het eigen gewicht aan vocht opnemen. Het kan geen warmte vast houden en is daarom niet het gehele jaar geschikt als huid bedekkende onderkleding. Katoenteelt is vaak milieuonvriendelijke en er worden bij de verwerking chemische producten gebruikt. Let daarom erop of het eco-katoen is. Dit zijn milieuvriendelijke projecten. Bij katoen wordt het dragen van 2 laagjes aangeraden, omdat er dan een luchtlaagje tussen de 2 katoenen hemdjes ontstaat, die de warmte kan vast houden.

Een muts

Baby’s hebben in verhouding tot de rest van hun lichaam een enorm groot hoofd en zijn vaak ook nog kaal. Het hoofd straalt voortdurend warmte uit, die eigenlijk behouden zou moeten blijven voor de ontwikkeling van de hersenen en de organen. Een zijden mutsje houdt enerzijds de warmte bij de baby en beschut anderzijds het hoofdje met de open fontanellen tegen eventuele onrust uit de omgeving. Het is wel belangrijk om het voorhoofd vrij te houden, omdat dit lichaamsdeel als een soort thermostaat werkt voor de warmte-organisatie.

Wikkelen

Het wikkelen kun je gebruiken als een omhullend en verwarmend gebaar, dat sommige pasgeborenen nodig hebben om los te laten en te gaan slapen. Door het wikkelen voelen ze zich veiliger en kunnen ze beter ontspannen. Binnen in de doeken kan de baby zijn grenzen van zijn huid beter ervaren (tastzin). Dit bevordert tevens de tastzin van het kindje. De baby wordt vaak beperkt in zijn (onwillekeurige) bewegingen en kan zich gemakkelijker overgeven aan de slaap. Het materiaal van de wikkeldoek moet voldoen aan de regels van de algemene veiligheid (rekbaar, 80 cm bij 1m, het liefst van wol).

Tekst: Astrid Hol, kraamverzorgende Natuurlijke Kraamzorg